“วีระศักดิ์” เผยเที่ยวแบบบูที้ค ต้องท่องเที่ยวโดยชุมชนเน้นขายเรื่องเล่ามั่นใจอยู่ได้ยั่งยืน

“วีระศักดิ์ โควสุรัตน์” เผยเที่ยวแบบบูที้ค ต้องท่องเที่ยวโดยชุมชน

เน้นขายเรื่องเล่ามั่นใจอยู่ได้ยั่งยืน

แกนหลักสำคัญของ “การท่องเที่ยวโดยชุมชน” กำลังเป็นกลไกสำคัญของเศรษฐกิจประเทศหากมีนักท่องเที่ยวเชิงคุณภาพเข้าไปเที่ยวเพิ่มมากขึ้นและต่อเนื่องเพื่อศึกษาและเรียนรู้ โดยเฉพาะภูมิปัญญาชาวบ้านแบบธรรมชาติจัดสรร ที่ชุมชนเป็นผู้กำหนดการท่องเที่ยวในพื้นที่ของตัวเองอย่างแข็งแกร่ง รวมถึงทุกฝ่ายทั้งภาครัฐ เอกชน ที่เกี่ยวข้องหันมาร่วมมือกันส่งเสริมและสนับสนุนกันอย่างจริงจัง ถึงวันนั้นการท่องเที่ยวเชิงชุมชนจึงจะมีความมั่นคงและยั่งยืนได้

ล่าสุด นายวีระศักดิ์ โควสุรัตน์ ประธานคณะกรรมการสำนักงานส่งเสริมการจัดประชุมและนิทรรศการ(สสปน.) ประธานคณะกรรมการองค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน(อพท.) สำนักนายกรัฐมนตรี และอดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา ได้กล่าวถึง หัวใจสำคัญของการท่องเที่ยวโดยชุมชนในงาน เปิดตัวแคมเปญท่องเที่ยวไทย Colours of Boutique Stay ว่า “เมืองไทยน่ารัก” ในสายตาของนักท่องเที่ยวทั่วโลก รวมถึงนานาชาติที่ให้คะแนนประเทศไทย เป็น Best local friendly ของโลก ติดอันดับ top 3 ต่อเนื่องมายาวนาน ดังนั้น การทำท่องเที่ยวโดยชุมชนจะสำคัญมากเพราะเป็นการท่องเที่ยวที่ทำโดยชุมชนเอง รายจ่ายที่นักท่องเที่ยวจ่ายออกมา ชุมชนจะได้มีโอกาสบริหารจัดการรายได้ส่วนนี้ ทำให้เกิดการกระจายรายได้ กระจายโอกาส หรือกระจายมูลค่า ยิ่งชุมชนเป็นผู้นำเสนอเรื่องราวของตัวเองแล้วมูลค่าจะยิ่งเพิ่มขึ้น

ทั้งนี้ หัวใจสำคัญของการท่องเที่ยวโดยชุมชน นั้น ประสงค์อยากให้ชุมชนได้ทำเรื่องการท่องเที่ยวเป็นแค่รายได้เสริมเพราะเมื่อไหร่ที่ทำแล้วเป็นรายได้หลักชุมชนจะพึ่งพาตลาดทันทีไม่เริ่มพึ่งพาตนเอง อยากให้ชุมชนทำในสิ่งที่ถนัด เพราะความถนัดที่ชุมชนทำนั้นสามารถสร่างความยั่งยืน ดั้งเดิมของชุมชนได้ เพราะเรื่องราวของชุมชนเป็นเสน่ห์ที่เชิญชวนให้ผู้คนทั่วโลกอยากเดินทางมาท่องเที่ยว ที่ไม่ใช่เพียงเพราะวิวสวยเป็นพิเศษ

คุณวีระศักดิ์ กล่าวว่า สังเกตการท่องเที่ยวชุมชนที่มีอยู่จำนวนมากทั้งในเมืองไทยและต่างประเทศ จะแตกต่างกันพอสมควร มีการขายเรื่องราว มีเรื่องเล่าที่เป็นแรงบันดาลใจ คนเล่าภูมิใจ คนฟังก็ภูมิใจด้วยว่าเป็นเรื่องเล่าที่ทำให้ชุมชนยั่งยืน ยิ่งนักท่องเที่ยวมีความสำนึกในความยั่งยืนจะยิ่งเกิดการท่องเที่ยวอย่างระมัดระวัง ทั้งเรื่องสังคม สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม เศรษฐกิจ เช่น ถ้าที่นั่นเสริฟน้ำเป็นขวดๆ พลาสติกเต็มไปหมดนักท่องเที่ยวอาจไม่ภูมิใจนัก แปลว่า น้ำอาจไม่ได้บรรจุที่ชุมชน ขนส่งมาจากที่แดนไกล แล้วรายได้อาจไม่ได้อยู่ในชุมชน เป็นต้น ฉะนั้นกระบวนการท่องเที่ยวในชุมชนทำโดยชุมชนจึงเป็นเสน่ห์ที่เกือบจะเรียกได้ว่า เรื่องเล่าที่งดงามมากกว่าวิว…

ส่วน Colours of Boutique Stay วันนี้เรากำลังจะก้าวข้ามของสถานที่ที่เป็นที่พักที่เป็นบูที้ค ไปสู่บูที้คของแหล่งท่องเที่ยว บูที้คของผู้คนกำลังเล่า เช่น สถานที่ท่องเที่ยวจังหวัดเลย ใครก็รู้ว่า วิวสวยเพราะเป็นดอยเป็นจังหวัดเดียวในภาคอีสานที่อุณหภูมิต่ำสุดแล้ววิวสวยที่สุด แต่เวลาเราบอกท่องเที่ยวชุมชน เรามักไม่ได้ส่องขึ้นไปบนนั้น ซึ่งมี สิ่งที่งดงามคือ ชาวบ้านทำแนวกันไฟกินได้ ด้วยการวิ่งสร้างแนวกันไฟเพราะรองเท้าของนักวิ่งนั้นมีแผ่นรองเท้าและเวลาวิ่งจะเซาะพื้นไปด้วย พอวิ่งประมาณ 800 คนผ่านแนวเล็กๆไปหญ้าจะถูกทับแห้งตายและนั่นคือการถางหญ้าให้ไฟไหม้เข้าไปในแนวป่าไม่ได้

แต่ถ้าแนวกินไฟกินได้กลายเป็นเรื่อง นักท่องเที่ยวเดินทางเข้าไปเที่ยวชมชุมชนได้เห็นชาวบ้านปลูกพืชผัก ผลไม้และไปรดน้ำต้นไม้ชิดแนวป่าเขา ซึ่งแนวป่าที่กินได้ หากถามชาวบ้านเพิ่มเติมจะได้คำตอบเลยว่า เพราะไม่แค่คนกินได้ สัตว์ในป่าผืนเดียวกันทั้ง ช้างป่า เก้ง กวาง ต่างก็กินผลผลิตของชาวบ้านได้ด้วย ซึ่งเป็นที่น่าชื่นชมของจังหวัดเลยไม่เคยมีปัญหาทะเลาะกันระหว่างช้างป่ากับชาวบ้าน ไม่ต้องมีรั้วไฟฟ้าหรือยิงปืนปะทัดไล่กัน

ด้วยเพราะภูมิปัญญาชาวบ้าน นำต้นไผ่ป่ามาปลูกสลับฟันปลาห่างกัน 1 เมตร แซมด้วยแก้วมังกร เวลารดน้ำต้นไม้พื้นจะชุ่มชื้นเป็นแนวกันไฟได้ ต้นไม้ได้น้ำทำให้ต้นไผ่โตขึ้น ช้างป่าลงมาไม่ทำลายต้นไผ่เพราะไผ่โน้มต้นได้ ก็จะกินเพียงหน่อไม้ โดยเจ้าหน้าที่ไม่ต้องทำอะไร นักท่องเที่ยวต่างมีความสุขเพราะไม่มีใครรุกเกินแนวนั้นของชาวบ้านที่ได้ทำไว้

คุณวีระศักดิ์ กล่าวเพิ่มเติมว่า การไปเที่ยวแบบนี้เราจะไม่ได้ไปดูไปเที่ยวเพื่อถ่ายภาพวิวสวยงาม แต่เป็นการไปศึกษาเรียนรู้ชุมชนถ่ายทอดสิ่งที่เป็นภูมิปัญญาของชาวบ้านที่อยู่กับธรรมชาติในราคาที่ไม่แพง เพียงแค่นักท่องเที่ยวมาตีนดอยชาวบ้านจะเป็นผู้มารับขึ้นไปเที่ยวบนดอยดูการทำกิจกรรมการเกษตรกรรม แต่จะไม่ได้เที่ยวได้ตลอดทั้งปี จะทำเฉพาะฤดูที่เก็บเกี่ยวแล้วท่องเที่ยวของชุมชนจะเป็นรายได้เสริม ซึ่งจะเกิดความยั่งยืน ต่อให้นักท่องเที่ยวไม่มาเลย อันเนื่องมาจากสภาพอากาศ เศรษฐกิจไม่ดี ทางชุมชนก็อยู่ได้ เพราะเขาทำสิ่งที่เขาทำอยู่ ฉะนั้นกระบวนการเที่ยวบูที้คแบบนี้จึงอาจไม่ใช่ที่เที่ยวได้ทั้งปี ชุมชนจะทำได้เท่าที่ทำไหว

ทั้งนี้ในส่วนของ อพท.เองก็ดีก็ประสงค์ไม่อยากเปลี่ยนตัวเองให้มารับใช้ท่องเที่ยวเพียงแต่เปลี่ยนมุมเล็กๆให้ชุมชนเข้าใจได้ว่า นักท่องเที่ยวสนใจเรื่องแบบนี้นะ เช่น กิจกรรมทำขนม ถ้าบอกว่า มาสิมาซื้อขนม นักท่องเที่ยวเกิดจะความคิดว่า ขนมที่ไหนก็มีขาย แต่ถ้ามาที่นี่มีขนมสูตรนี้ ลองทำดู กินได้หรือไม่ได้ก็เป็นฝีมือเราทำเอง นักท่องเที่ยวจะรู้สึกว่า น่าสนใจ ของแบบนี้ที่จะทำให้กระบวนการท่องเที่ยวชุมชนมีความหมายมากขึ้น

อย่างไรก็ตามในฐานะกำกับดุแลหน่วยงาน สสปน.ที่ทำรายได้เข้าประเทศปีละแสนล้านบาทเพื่อเชิญชวนผู้คนจากทั่วโลกมาจัดการประชุม จัดนิทรรศการ แสดงสินค้านานาชาติ แต่ว่ากลุ่มดังกล่าวซึ่งเป็นกลุ่มผู้มีรายได้สูง และช่วงเสร็จสิ้นภาระกิจในแต่ละวันที่อยู่เมืองไทยแล้วสนใจเป็นนักท่องเที่ยวชุมชนยามค่ำคืน ซึ่งลักษณะนี้มีน้อยหรือห่างไกลศูนย์การประชุมแต่ สสปน.ได้ดำเนินการให้ศูนย์ส่งเสริมการประชุมนานาชาติทั้งหมดในประเทศไทยอย่างน้อย 12 แห่งเลิกสั่งซื้อข้าวจากตลาดทั่วไปแล้วให้สั่งซื้อข้าวออแกนนิกส์จากชุมชนเข้ามา ซึ่งทำมาได้ 2 ปีแล้ว

ต่อไปไลน์บุฟเฟ่ต์ข้าว ในงานให้ติดชื่อผู้ปลูกข้าวลงไปด้วยเพื่อสร้างความผูกพันคนกินกับชาวนาในชุมชน ทุกคนกินข้าวอร่อย แต่ไม่รู้เลยหน้าตาคนปลูกเป็นอย่างไร แต่ถ้าเราทำให้คนกินกับคนปลูกเกิดความรู้สึกอยากไปดูการปลูกข้าวขึ้นมา จนเกิดกิจกรรมไปเป็นชาวนาปลูกข้าวด้วยกัน และติดตามดูผลผลิตของตัวเองผู้ปลูกก็จะมีความภาคภูมิใจทั้ง 2 ฝ่ายการท่องเที่ยวลักษณะนี้ก็จะกลายเป็นการท่องเที่ยวเชิงบูที้คไป

สำหรับนักท่องเที่ยวที่สนใจเที่ยวเชิงบูที้คแบบนี้ไม่จำเป็นต้องนอนอยู่ในชุมชนหรือนอนโฮมสเตย์อย่างเดียวเพราะลักษณะนักท่องเที่ยวที่มาเที่ยวชุมชนมีหลากหลายแบบ มีตั้งแต่ท่องเที่ยว เรียนรู้ สัมผัส ลอง แล้วกลับไปนอนในเมืองได้เพราะบางชุมชนไม่ประสงค์นักท่องเที่ยวไปนอนในชุมชนเพราะรู้สึกยังไม่พร้อม ฉะนั้นเป็นบูที้คของการสัมผัสระหว่างคนไปกับคนอยู่ ความสัมพันธ์ไม่จำเป็นต้องเกิดจากการพักแรม เพราะบ่อยครั้งไปพักค้างแรมไม่รู้จักอะไรเลยเช่น เช็คอินโรงแรมตอนเย็น เดินออกมาซื้อน้ำจากเซเว่นฯและกลับเข้าโรงแรมเช้าออกจากโรงแรมก็เท่ากับไม่ได้อะไรเลย ฉะนั้นการท่องเที่ยวเชิงบูที้ค เป็นการท่องเที่ยวที่ไม่หรูหราแต่เป็นการท่องเที่ยวที่น่าเล่าต่อและเป็นเสน่ห์